فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی
کاراته، یک ورزش رزمی ژاپنی است که در گذر زمان در سبک‌های مختلفی توسعه یافته است. هر ورزش رزمی شامل تکنیک‌های نرم و سخت است. تکنیک فیزیکی که با حداقل نیرو اعمال می‌شود، در دسته نرم و تکنیک‌هایی که با شدت به هدف وارد می‌شوند، در دسته سخت قرار می‌گیرند. در کاراته کنترلی، اغلب تکنیک‌ها در دسته نرم قرار دارند. در این سبک، سرعت و مهارت در فن و تعادل روح و بدن، هدف مبارزه است. درحالی‌که در کاراته غیرکنترلی یا آزاد، بیشتر از حرکات سخت استفاده می‌شود و هدف این سبک مبارزه، شکست حریف و غلبه بر او است. فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی در شدت ضربه‌ها نیز است. در سبک کاراته کنترلی، ضربه به بدن وارد نمی‌شود، ولی در کاراته غیرکنترلی سبک‌هایی مثل کیوکوشین و ... ضربات به بدن وارد می‌شوند. به‌همین‌دلیل برای کودکان و کاراته کودکان این سبک توصیه نمی‌شود و می‌تواند باعث آسیب به صفحات رشد کودک شود و اختلالاتی در رشد آن‌ها ایجاد کند. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
انواع سبک‌های کاراته
برای شناسایی فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی ابتدا باید با انواع سبک این ورزش آشنا شد. ریشه تمام سبک‌های ورزش کاراته به ژاپن یا اوکیناوا برمی‌گردد. بیش از 75 سبک کاراته وجود دارد، اما ۴ مورد شوتوکان ریو، شیتو ریو، گوجو ریو، وادو ریو شناخته‌شده‌تر هستند. منشأ سایر سبک‌ها ترکیبی از این چهار مورد یا شاخه‌ای از آن‌ها است. در اغلب اسامی سبک‌ها از واژه ژاپنی ریو "Ryu" به معنی سبک استفاده می‌شود.
در جدول زیر انواع سبک کاراته معرفی شده است:
|
اسم سبک کاراته |
قانون شاخص |
محل پیدایش |
|
وادو ریو |
اصول منطقی برای استفاده از قدرت |
ژاپن |
|
گوجو ریو |
مبارزه در همه جهات و استفاده از نقاط ضعف حریف |
ژاپن |
|
شیتورو ریو |
تمرکز روی تکنیک‌های ضربه‌زنی |
ژاپن |
|
شوتوکان ریو |
ترکیبی از تکنیک‌های ضربه‌زنی و احترام به اصول اخلاقی |
ژاپن |
|
وادو کای |
تمرکز روی تمامیت و توازن بدن |
ژاپن |
|
شورین جیو |
استفاده از حرکات کوچک و دقیق |
ژاپن |
|
کیوکوشین کای |
تمرکز روی قدرت و استقامت بدنی |
ژاپن |
|
ایکیکان کاراته |
تمرکز بر تکنیک‌های کنترلی و دفاع شخصی |
ژاپن |
|
گوجو کاراته |
استفاده از حرکات مدرن و تنوع در تمرینات |
کره |
|
تائکیکوان دو |
ترکیبی از تکنیک‌های ضربه‌زنی و شوتوکان‌ریو |
کره |
کاراته کنترلی چیست؟
برای دانستن فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی ابتدا باید هرکدام را به‌خوبی بشناسید. کاراته کنترلی نوعی از کاراته است که در آن تمرکز روی فنون و تکنیک‌ها، کنترل حرکت و اجتناب از ضربات قوی است. در این نوع کاراته هدف اصلی مبارزه، تسلط بر حریف و شکست او نیست، بلکه بهبود فنون فردی، استفاده دقیق از تکنیک‌ها و تمرکز بر اصول فنی و روحی است. تعداد سبک‌های کاراته کنترلی بسیار زیاد است. در این سبک ورزشکار می‌تواند از فاصله دورتر تکنیک‌ها را اجرا کند.
در سبک کنترلی، از ضربات قدرتمند و خطرناک به‌منظور آسیب‌رسانی به حریف استفاده نمی‌شود و ورزشکار روی سرعت و کنترل حرکت تمرکز می‌کند. ورزشکاران با به‌کارگیری حرکات بدنی دقیق و پیچیده، ضربات حساب شده به حریف می‌زنند.
این سبک بیشتر برای تمرینات سنتی، بهبود تکنیک‌ها، تقویت ترکیب بدن و روح، بهبود تمرکز و تمامیت فردی استفاده می‌شود و کاراته‌کار از پوشش‌های محافظ برای ایمنی می‌تواند استفاده کند و فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی در همین موارد است. به‌همین‌دلیل میزان آسیب در کاراته کنترلی کمتر و برای کودکان مناسب‌تر است.
انواع سبک کاراته کنترلی
- وادو ریو (Wado-Ryu): وادو ریو یکی از قدیمی‌ترین‌ها است و در دهه 1930 توسط گیشین گیشینکان ایتو تاسو تدریس شد. این سبک روی تکنیک‌های پایه، ضربات قدرتمند و پویا و استقامت فیزیکی تأکید دارد. وادو ریو 15 کاتا دارد و ترکیبی از 5 سبک کاراته است.
- شیتورو ریو (Shito-Ryu): این سبک کاراته با 94 کاتا در دهه 1930 توسط مابونی یوشیتسوگو تأسیس شد. شیتورو ریو از ترکیب سبک‌های ناهاتا و شورینجی ریو ساخته شده است. شیتورو ریو روی تنوع و ترکیب تکنیک‌های سریع و قوی، تعادل بین اصول سخت و نرم، تأکید دارد.
- وادوکای: توسط تاتسویاشی اُهتسوکا در دهه 1930 تأسیس شد. وادوکای ترکیبی از سبک‌های کاراته و جوجیتسو است و روی تکنیک‌های سریع، حرکات اجتنابی و استفاده از شتاب و تعادل تمرکز دارد.
- گوجو ریو (Goju-Ryu): گوجو ریو در دهه 1930 توسط چوجی میواگی تأسیس شد. این سبک روی ترکیب تکنیک‌های سخت (Go) و نرم (Ju) و تمرکز بر تنفس عمیق، تعادل بین قدرت و انعطاف، تکنیک‌های سوزنی و حرکات چرخشی تأکید دارد.
- وادوکان (Wadokan): وادوکان توسط هایاتو تسوجی در دهه 1940 بنیان‌گذاری شد. این سبک روی تکنیک‌های نزدیک و انعطاف‌پذیری بدن تأکید دارد.
کاراته غیرکنترلی چیست؟
اغلب تکنیک‌های کاراته غیرکنترلی شامل تماس بدنی شدید است. در این سبک، ورزشکاران مجاز به استفاده از ضربات قوی و تکنیک‌های متنوع به‌منظور شکست حریف خود هستند و این اصلی‌ترین فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی است. از ویژگی‌های برجسته کاراته غیرکنترلی، استفاده از ضربات پا و ساق پا به‌صورت آزاد و با شدت بالا است.
انواع سبک کاراته غیرکنترلی
باتوجه‌به تاریخچه و منشأ کاراته غیرکنترلی، می‌توان به سه سبک اصلی اشاره کرد:
- کیک‌بوکسینگ (Kyokushin Karate): کیک‌بوکسینگ یا کیوکوشین کاراته، توسط ماسوتاتسو اویاما در دهه 1960 تأسیس شد. این سبک روی تمرینات فیزیکی سخت، ضربات قدرتمند، استقامت، قدرت و شجاعت تأکید دارد. در مسابقات کیوکوشین کاراته، ضربات به تمام بخش‌های بدن از جمله سر، صورت، بدن و پاها مجاز است.
- اشین ریو (Ashihara Karate): این سبک کاراته توسط هیدهوشی یاماشیتا در دهه 1980 بنیان‌گذاری شد. اشین ریو روی تمرینات قدرتی و تکنیک‌های پا، به‌خصوص ضربات زانو، تأکید دارد. در مسابقات اشین ریو، مبارزان می‌توانند از ضربات قدرتمند به تمام بخش‌های بدن استفاده کنند.
- گلوبال هیویت (Global Hyougai Karate): این سبک کاراته توسط کازووو ایشی در دهه 1990 تأسیس شد. گلوبال هیویت روی تمرینات قدرتی و استقامتی، تکنیک‌های پا و ضربات از بالا تأکید دارد. مبارزان در مسابقات این سبک می‌توانند از ضربات قدرتمند و تکنیک‌های چندگانه استفاده کنند.
- چیتو ریو (Chito-Ryu): چیتو ریو توسط تسوجی ماساوا در دهه 1940 تأسیس شد. این سبک ترکیبی از سبک‌های شورینجی ریو و گوجو ریو است و روی تکنیک‌های بدنی و روحی، ضربات نزدیک و قوی تأکید دارد.
قوانین مسابقات کاراته کنترلی و غیرکنترلی و فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی
مسابقات کاراته زیر نظر سازمان جهانی کاراته (WKF) انجام می‌شود. چند قانون کلی برای مسابقه کاراته شامل موارد زیر هستند:
- اندازه حلقه: حلقه مبارزه باید به ابعاد 8 × 8 متر باشد.
- دسته‌بندی وزنی: شرکت‌کنندگان براساس وزن خود به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در هر دسته، مجموع وزن ورزشکار در بازه عددی خاصی قرار دارد.
- زمان مسابقه: زمان مسابقه بسته به سطح رقابت و دسته وزنی متغیراست. معمولاً مسابقات دو دوره سه‌دقیقه‌ای با استراحت یک دقیقه بین آن‌ها دارند.
- امتیازدهی: امتیازدهی در مسابقات کاراته براساس ضربات صحیح، انجام تکنیک‌های خاص و انجام ضربات در محدوده‌های خاصی انجام می‌شود.
- تکنیک‌های مجاز: در مسابقات کنترلی کاراته، تکنیک‌های مشخصی مجاز هستند و استفاده از تکنیک‌های غیرقانونی یا خطرناک منجر به اخطار می‌شوند.
- جریمه‌ها: یک فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی در جریمه‌هاست. در صورت نقض قوانین، مسابقه ممکن است توسط داور متوقف و به شرکت‌کننده اخطار داده شود. در صورت ادامه نقض قوانین، جریمه‌های متعددی از جمله کسر امتیاز، انتقال امتیاز به حریف و حتی ازدست‌دادن مسابقه در نظر گرفته می‌شود.
مقایسه قوانین کاراته کنترلی و غیرکنترلی
برای دانستن فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی باید قوانین این دو سبک مقایسه شوند. در کاراته کنترلی، ورزشکاران تکنیک‌ها و حرکات خود را به‌صورت کنترل‌شده و بادقت اجرا می‌کنند. هدف این نوع مبارزه، نشان‌دادن مهارت فنی، تناسب‌اندام و کنترل بدنی است. در این حالت تمرکز بیشتر روی فن و کیفیت اجرا آن‌ها است. مبارزان سعی می‌کنند که از تماس بدنی شدید و ضربات قوی جلوگیری کنند. کاراته کنترلی بیشتر در تمرینات آموزشی، آزمون‌ها و مسابقات غیررسمی استفاده می‌شود.
در کاراته غیرکنترلی ورزشکاران به‌صورت آزاد و بدون محدودیت در حرکت و تکنیک با یکدیگر مبارزه می‌کنند. در این حالت، مبارزان می‌توانند از ضربات قوی و تماس بدنی شدید استفاده کنند تا به حریف خود آسیب برسانند. این حالت بیشتر در مسابقات رسمی و حرفه‌ای کاراته اعمال می‌شود و قوانین مشخصی برای حفظ ایمنی مبارزان دارد. پس فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی در تکنیک‌های سخت و نرم آن است.
سیستم رتبه‌بندی و کمربند در سبک کنترلی و غیرکنترلی چگونه است؟
در بسیاری از سبک‌های کاراته، سیستم رتبه‌بندی معمولاً براساس مهارت‌های فنی، دانش نظری، تکنیک‌های دفاعی و حمله، تجربه مسابقه ورزشکار تعیین می‌شود. در بعضی از سبک‌ها، رنک‌بندی ممکن است براساس سیستم کمربند رنگی باشد. هر رنگ کمربند نشانگر سطح مهارتی و تجربه بازیکن است. برای مثال، سیستم کمربند رنگی کیوکوشین شامل کمربندهای سفید، زرد، نارنجی، سبز، آبی، قرمز و مشکی است. هر کمربند رنگی نشانگر سطح تکنیکی و تجربه بازیکن است و با پیشرفت در مهارت‌های خود، بازیکنان می‌توانند به رنک‌های بالاتری ارتقا یابند.
در دیگر سبک‌ها، مانند سبک شوتوکان، رنک‌بندی ممکن است براساس سیستم دان شو (Dan) و کیو (Kyu) صورت گیرد. در سیستم کیوها نشانگر سطوح مبتدی تا متوسط بازیکنان هستند، به‌طوری‌که کیوهای کمتر به‌معنای سطح بالاتری از تجربه و مهارت است. در مقابل، دآن‌ها نشانگر رنک‌های بالاتر و حرفه‌ای‌تر هستند. به‌عنوان مثال، یک بازیکن ممکن است با کیوهای 8 تا 1 شروع کند و سپس به دآن‌ها (مثلاً 1st Dan) منتقل شود و با پیشرفت در رنک‌های دان به سطوح بالاتر دست یابد.
سخن پایانی
کاراته به‌عنوان یکی از هنرهای رزمی، دارای 2 دسته اصلی کاراته کنترلی و کاراته غیرکنترلی یا آزاد است. تفاوت این 2 دسته در شدت، سرعت حرکات و هدف مبارزه است. علاوه‌براین، کاراته دارای انواع سبک‌های مختلفی است که معمولاً براساس تکنیک، مبنای پیدایش و تاریخچه خود تقسیم می‌شوند. برخی از سبک‌های کاراته شامل شوتوکان، وادو ریو، کیوکوشین، واجو ریو، گوجو ریو و ایکی ریو می‌شوند. هر سبک از فلسفه‌های خاصی تبعیت می‌کند. درنهایت، هر یک از این سبک‌ها هدف خاصی از جمله تمرین بدنی، تقویت روحی و فکری، بهبود تکنیک‌های رزمی و شکوفایی شخصیت را دنبال می‌کنند. دانستن فرق کاراته کنترلی و غیرکنترلی برای والدین بسیار مهم است و توصیه می‌شود به‌دلیل آسیب به صفحات رشد کودکان و ایجاد اختلالات جدی در رشد آن‌ها، کاراته غیرکنترلی را به‌عنوان ورزش برای کودکانتان انتخاب نکنید.
منابع: